Concertagenda

Composed to the soul

Deze middag in het Zakkendragershuisje is gewijd aan de muziek van Charles Frederick Abel, die als  laatste  het vuur van het viola da gambaspel ontstak,  aan het einde van de achttiende eeuw.

Tot zijn veerstigste was Abel werkzaam als gambist en cellist in de omgeving van in Leipzig en Dresden, daarna emigreerde hij naar naar Londen. Daar organiseerde hij concerten, samen met zijn vriend Johann Christian, één van de zonen van  Bach. Tegen de tijd dat Abel in Londen arriveerde, was de viola da gamba in Engeland eigenlijk al een rariteit geworden. Abels ontroerende spel zorgde ervoor dat de viola da gamba opnieuw geliefd werd. Laurence Sterne, schrijver van de immens populaire, 'gevoelige' roman over Tristram Shandy, was zelf zeer muzikaal. Hij speelde gamba en het is bekend dat hij naar de Bach–Abel concerten kwam luisteren. Beiden werden gezien als exponenten van de fijngevoeligheid—de cultus van oprechte en directe emotie, die op zijn hoogtepunt was in de jaren 1760. 

Abel schreef galante muziek voor de openbare concerten in Londen en voor zijn leerlingen, maar binnenskamers improviseerde hij voor vrienden, met zoveel gevoeligheid en nuance, dat de aanwezigen tot tranen ontroerd raakten.  In een protestants nieuwsblaadje schrijft iemand hierover:

… justly admired as he was at his publick Performances, it was a few only of his intimate Friends in private who were Witnesses of his most wonderful musical Powers, to come at which, a Bottle or two of good Burgundy before him, and his Viol di Gambo within his Reach, were necessary. In that Situation his Friends would introduce the Subject of the human Passions, and Abel, not very capable of expressing in English his own sentiments, would catch up his Viol Di Gambo, and tell the Story of Lefevre thereon, till he brought Tears into the Eyes of his Hearers, and not lay it down, till he had made his Friend Gainsborough dance a Hornpipe on the Bottom of a Pewter Quart Pot.

Gelukkig zijn er veel solo's in handschrift bewaard gebleven en wij zullen er deze middag een aantal van laten horen. Uit de tekst in zijn overlijdensbericht op 23 juni 1787 valt op te maken hoe geliefd hij was:

De dood van Abel is een groot verlies voor de muziekwereld.  Hij was de Sterne van de muziek. De één schreef - en de ander componeerde voor de ziel.